و تو چه مى دانى که شب قدر چيست؟ شب قدر بهتر از هزار ماه است.» شب قدر، شبی است که از هزار ماه [بيش از هشتاد سال] بهتر و به اندازۀ يك عمر طولانى و پر بركت ارزش دارد...

 در میان ماههاي سال، ماه مبارک رمضان و از میان شبها، شب قدر از شرافت و عظمت ویژه ای برخوردار است. در اهميت اين شب، همين بس كه قرآن كريم می فرمايد: «وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْر لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ»؛  «و تو چه مى دانى که شب قدر چيست؟ شب قدر بهتر از هزار ماه است.» شب قدر، شبی است که از هزار ماه [بيش از هشتاد سال] بهتر و به اندازۀ يك عمر طولانى و پر بركت ارزش دارد. سعادتمند و خوشبخت کسی است که با سلامتی و معرفت، این ماه، به ویژه شبهای قدر را درک کرده، از فیوضات آن بهره مند گردد.

رسول خدا(ص) در خطبۀ شعبانيه، رمضان را ماه ضيافت خدا معرفي كرده است و مي فرمايد: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَيَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَيَّامِ وَ لَيَالِيهِ أَفْضَلُ اللَّيَالِي وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ؛  اى مردم! اينك ماه خدا آميخته با بركت، مهربانى و آمرزش به شما رو آورده است، ماهى كه نزد خدا از تمامى ماهها برتر است روزهاى آن با فضيلت ترين ايّام و شبانگاهانش برترين شبها و ساعتهاى اين ماه، افضل ساعات است. ماهى كه عموم شما به میهمانى پروردگار در اين ماه دعوت شده ايد.»

شهيد مطهري  می فرمايد: شما در اين ماه به میهمانى خدا خوانده شده ايد؛ در اين ماه، خدا ميزبان است و شما ميهمان. پس به اين مقياس بفهميد چقدر درهاى رحمت الهى در اين ماه باز است! مى دانيد در رابطۀ ميزبان و ميهمان، اين ميزبان است كه شأن میهمان را گرامى مى دارد. هر كسى وقتى مهمانِ يك آدم كريم شد، به دليل اينكه میهمان است، ميزبان او را گرامى مى دارد. فقط كوشش كنيد كه لااقل بتوانيد به صورت يك میهمان بر سر سفرۀ اين ميزبان وارد بشويد.

 اوج معنويت ماه مبارك رمضان، شبهاى قدر است. ما بايد در طول اين بيست روز لااقل كارى كرده باشيم كه در اين ايام و ليالى قدر (نوزدهم، بيست و يكم و بيست و سوم) بتوانيم به صورت يك ميهمان بر سرسفره اين ميزبان وارد شويم. اين روزه گرفتنها، اين- به خيال خودمان- زنجير بر نفس امّاره زدنها، با طبيعت مبارزه كردنها، روحانيت را بر طبيعت غلبه دادن، ذكر خدا زياد كردن، دعاى زياد خواندن، قرآن زياد تلاوت كردن، در ياد خدا زياد بودن، اينها همه آمادگى است براى اينكه در اين شبهاى احياء بتوانيم مانند يك ميهمان بر سر سفرۀ رحمت خالق خودمان وارد بشويم [و در اين ضيافت ] شركت كنيم. توبه، انابه و استغفار كنيم. از خداى متعال رحمت و سعادت بخواهيم، براى خودمان و براى برادران مؤمن خودمان و براى جامعۀ اسلامى. اصلاح نفس خودمان را بخواهيم. اصلًا عبادت براى نورانيت است. ما عبادت مى كنيم براى اينكه به وسيلۀ عبادت و به ياد خدا بودن و غير خدا را فراموش كردن، از اين ظلمتها، كدورتها و تيرگيها بيرون بياييم و قلب ما به نور الهى منوّر شود.  خداوند متعال در شب قدر، به وسيلۀ فرود آمدن فرشتگان، استجابت دعا، لطافت روح، و دورى از دوزخ، مؤمنان را پذيرايى می كند.

حضرت امام رضا(ع) از قول پدرانش نقل می فرمايد: «فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ يَغُلُّ الْمَرَدَةَ مِنَ الشَّيَاطِينِ وَ يَغْفِرُ فِي كُلِّ لَيْلَةٍ سَبْعِينَ أَلْفاً فَإِذَا كَانَ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ غَفَرَ اللَّهُ بِمِثْلِ مَا غَفَرَ فِي رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَى ذَلِكَ الْيَوْمِ إِلَّا رَجُلا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ أَخِيهِ شَحْنَاءُ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْظِرُوا هَؤُلَاءِ حَتَّى يَصْطَلِحُوا؛  در اولين شب ماه رمضان شيطانهاى سركش در بند شوند و در هر شب هفتاد هزار آمرزيده شوند و در شب قدر به شمار آمرزيده هاى در رجب و شعبان و ماه رمضان تا آن روز آمرزيده شوند، جز كسى كه ميان او و برادرش كينه باشد كه خدا عزّ و جلّ فرمايد: مهلت دهید اینان را تا اينكه آشتى كنند.»

احياء شب قدر

اولیای بزرگوار دین(ع) اعمال بسیاری درباره شبهای ماه رمضان، به خصوص شب قدر به ما تعلیم نموده اند که احیا و شب زنده داری از جملۀ آن است. از آثار احیای شب قدر، همین بس که رسول خدا(ص) می فرماید: «مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ القَدْر لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوب ؛ هر كس شب قدر را به شب زنده دارى بگذراند، دلش در آن روزى [روز قیامت] كه همه قلبها بمیرند، نخواهد مُرد.»

امام باقر(ع) نیز احیای شب قدر را موجب بخشیده شدن گناهان دانسته، می فرمايد: «مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ الْقَدْرِ غُفِرَتْ لَهُ ذُنُوبُهُ وَ لَوْ كَانَتْ ذُنُوبُهُ عَدَدَ نُجُومِ السَّمَاءِ وَ مَثَاقِيلِ الْجِبَالِ وَ مَكَايِيلِ الْبِحَارِ؛  كسي كه شب قدر را احيا بگيرد، گناهانش بخشيده می شود؛ گرچه به ستارگان آسمان و سنگینی کوهها و پیمانه دریاها باشد.»

گفتني است كه احيا و شب زنده داري زماني ارزشمند است كه به قول شهيد مطهري انسان خودش در آن شب، زنده باشد؛ يعنى حيات معنوى داشته باشد. حيات معنوى انسان به ياد خدا [بودن] است. به هر اندازه و در هر حالت كه قلب انسان از خدا غافل نباشد، انسان زنده است... . ما در سال لااقل يكى دو سه شب را به عنوان تشبّه به اولياى خدا زنده نگه داريم؛ يعنى واقعاً كوشش كنيم كه در اين شبها تمام شب را به ياد خدا به سر ببريم، حالت توبه و استغفار داشته باشيم.

 ----------------------------------------

منبع :

ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 143.